In de op donderdag 24 oktober gepubliceerde KEV 2024 concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dat Nederland slecht een kleine kans heeft om de CO2-doelstellingen voor 2030 te halen. Dit zorgelijke vooruitzicht vraagt om directe actie. De industrie in de Schelde-Deltaregio wil én kan substantieel bijdragen aan deze doelstellingen. Toch ontbreekt het momenteel nog aan enkele, cruciale randvoorwaarden om deze verduurzaming tijdig te realiseren. 

Als een van de grootste industriële clusters van Europa is de Schelde-Deltaregio een economische motor voor de regio. Echter brengt deze bedrijvigheid ook een aanzienlijke klimaatverantwoordelijkheid met zich mee. Met circa 11 Mton per jaar is het Nederlandse deel van dit cluster verantwoordelijk voor ongeveer 15% van de industriële CO₂-uitstoot binnen het Europese emissiehandelssysteem (ETS). Ondanks dat er de afgelopen jaren grote stappen zijn gezet door bedrijven in het cluster, ligt er nog een lange weg voor ons.

In de onlangs gepresenteerde Cluster Energie Strategie 3.0 (CES 3.0) staat de route naar een klimaatneutraal industriecluster in 2050 beschreven. Deze strategie omvat circa 60 concrete verduurzamingsprojecten van nieuwe en bestaande bedrijven in de regio, die gezamenlijk de CO₂-uitstoot van de Schelde-Deltaregio significant zullen verminderen. Deze projecten vereisen echter aanvullende maatregelen en structureel ondersteunend beleid om de huidige onzekerheden en knelpunten aan te pakken. Zonder die randvoorwaarden zullen veel projecten de definitieve investeringsfase niet bereiken. Om de doelstellingen van de KEV te halen, is directe actie vereist op de volgende punten: 

• Netwerkkosten: De afgelopen twee jaar zijn de netwerkkosten bijna verdrievoudigd en verwacht wordt dat ze in 2030 aanzienlijk hoger liggen dan in buurlanden, zoals geprojecteerd in het Aurora-rapport. Dit belemmert de internationale concurrentiepositie van Nederland, ook als het gaat om duurzaamheidsinvesteringen. Smart Delta Resources NL en de Provincie Zeeland dringen aan op duidelijke beleidsmaatregelen om deze kosten te verlagen of anders te bekostigen, zonder extra lasten voor verduurzaming te creëren. Het interdepartementale beleidsonderzoek moet hier wat ons betreft in het voorjaar uiterlijk een oplossing voor bieden.
• Netcongestie: Het ontbreken van voldoende hoogspanningsinfrastructuur heeft een zeer remmend effect op verduurzamingsprojecten van de industrie. Het is positief dat minister Hermans in de (eveneens donderdag gepubliceerde) Energienota stelt regionale en lokale overheden bij te staan bij versnelde bouw van infrastructuur en daarnaast de procedures voor bouw van midden- en hoogspanningsnet gaat verkorten. 
• Onzekerheid energie-infrastructuur: De timing en realisatie van energie-infrastructuur, zoals voor waterstof en CO₂, blijven onzeker. De vertraging van de Delta Rhine Corridor is hier een sprekend voorbeeld van. Projecten zoals deze zijn cruciaal voor verduurzaming. De overheid, netbeheerders en industrieclusters moeten bezien hoe clusters als Zeeland, Rotterdam en Noordzeekanaalgebied sneller verbonden kunnen worden met elkaar en het achterland om de waterstof en CO2-markt op gang te brengen. 
• Kickstart waterstofmarkt: Om de waterstofmarkt op gang te krijgen, moeten naast infrastructuur ook andere barrières worden weggenomen, zoals hoge energietarieven, beleidsonzekerheden en de ontwikkeling van voldoende vraag. De waterstofmarkt heeft baat bij een stabiel beleidskader en financiële prikkels voor import, vraagontwikkeling en lokale productie. Er is voorspelbaar beleid nodig dat de afname van groene waterstof ondersteunt (o.a. via de zogenaamde raffinageroute) en zowel de import van ammoniak via nieuwe waterstofterminals als de productie door elektrolyse moeten worden gefaciliteerd als onderdeel van de mix. Met financiële instrumenten en subsidies kunnen de businesscases voor beide soorten projecten worden versterkt, want zonder rendabele businesscases blijven de benodigde investeringsbeslissingen uit. Samen met tijdige infrastructuur moet dit zorgen voor voldoende, betaalbare waterstof binnen en tussen de industrieclusters.
• Stikstofproblematiek en vergunningverlening: De onduidelijkheid rondom stikstofregels en vergunningen, zowel tijdens bouwprojecten als bij het vervangen van aardgas door waterstof, belemmert de voortgang van verduurzamingsprojecten. Duurzaamheidsprojecten die op termijn stikstofreductie opleveren dienen ruimte te krijgen voor realisatie. 

De industrie binnen Smart Delta Resources NL moet én wil daarbij haar verantwoordelijkheid nemen en grootschalige investeringen doen in Nederland. Daarvoor is echter zekerheid tot energie-infrastructuur en een stimulerende overheid nodig. Een overheid die investeert in een toekomstbestendige industrie middels consistent, voorspelbaar beleid en investeringen in de uitvoering, in lijn met de aanbevelingen van Draghi. Alleen zo kan de Nederlandse industrie bijdragen aan verduurzaming en het verdienvermogen van ons land.

Smart Delta Resources NL en de Provincie Zeeland roepen de coalitie op om eensgezind werk te maken van deze randvoorwaarden, zonder verdere vertraging door discussies. Overheid, industrie, havens en netbeheerders moeten samen nu durven doorpakken om de doelstellingen weer binnen bereik te brengen. Deze regio zet zich hier samen onvermoeid voor in. 

Together for a future-proof industry!